Με τον Μιχάλη τον Τρεμόπουλο, διαπιστώσαμε κάποτε ότι στρατολογηθήκαμε τρόπον τινά στην πολιτική οικολογία διαβάζοντας το ίδιο βιβλίο. Το περίφημο του Πιέρ Σάμουελ (Σ.Σ. εννοεί το "Οικολογία: χαλάρωση ή δαιμονικός κύκλος;") . Θα μου ’λεγε κάποιος τι ισχύει από αυτό το βιβλίο σήμερα; Εγώ θα 'λεγα τα πάντα. Όταν λέω πολιτική οικολογία εννοώ αυτό, κάποια άλλα που διάβαζα από τον Ιβάν Ίλλιτς, κάποια άλλα που διάβαζα από τον Γκορτζ, τον Μπούκσιν και από άλλους ανθρώπους οι οποίοι διαμόρφωσαν την πολιτική μου στράτευση σε αυτό τον χώρο. Εδώ θέλω να κάνω μια διευκρίνιση. Όταν μιλάμε για πολιτική οικολογία, ένα σημαντικό μέρος της είναι τα πράσινα κόμματα.
Συζητώντας για την Ευρώπη, ένα άλλο σημαντικό μέρος της πολιτικής οικολογίας, είναι τα δίκτυα, τα εμβόλιμα δίκτυα που υπάρχουν στις ρωγμές των κοινωνιών, που υπάρχουν στα διάκενα και τα οποία ήρθαν στην επιφάνεια π.χ. την περίοδο 1999 με 2001-2002 την εποχή του κινήματος εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Είδαμε διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίες αποτελούνταν από ανθρώπους που συμμετείχαν σε χιλιάδες πρακτικές από κάθε χώρα της Ευρώπης. Ήρθε στην επιφάνεια ένας πολύ μεγάλος πλούτος που εγώ τον εντάσσω στην πολιτική οικολογία και ο οποίος παρά ταύτα έχει μία σχέση εξωτερική, θετική ή αρνητική με τα πράσινα κόμματα. Η πολιτική οικολογία, και αυτό πρέπει να το κρατήσουμε, είναι κάτι πολύ ευρύτερο από ότι τα πράσινα κόμματα. Ακόμα και στην ίδια την Ελλάδα, οι άνθρωποι που προσδιορίζονται από το στίγμα που έδωσα στην αρχή της τοποθέτησής μου, είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς που κατά καιρούς στρατεύτηκαν στα εγχειρήματα των οικολογικών κομμάτων .
Όσον αφορά την Ευρώπη, θα πρέπει να πω ότι το πράσινο κίνημα, εδώ και πολλά χρόνια, έχει πάρει ένα δρόμο που εγώ προσωπικά δεν είμαι και πολύ σύμφωνος. Για να το δώσω να το καταλάβει η συνομιλήτριά μας (Σ.Σ. εννοεί τη Μαρία Βασιλάκου), αν ήμουν στο περίφημο συνέδριο των Γερμανών Πράσινων εγώ θα ‘μουν με τους Φούντις και όχι με τους Ρεάλος. Πιστεύω ότι, καλώς ή κακώς, έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από τότε, πιστεύω ότι εν πολλοίς τα πράσινα κόμματα πια έχουν να κάνουν κυρίως με τις μεσαίες τάξεις που αναδείχτηκαν με τις αλλαγές της δεκαετίας του '70, του '80 και εξής, ότι είναι ένα μέρος αυτού που θα λέγαμε αριστερά των δικαιωμάτων πολιτισμικός φιλελευθερισμός και τα λοιπά και ότι έχουν τώρα πολύ μεγάλη δυσκολία να απαντήσουν στη σημερινή δύσκολη κατάσταση, δύσκολη με κριτήρια όχι δεκαετιών, αλλά αιώνων στην οποία βρίσκεται η Ευρώπη.
Όπως κάπως το 1600 το κέντρο βάρους έφυγε από τη Μεσόγειο και πήγε στον Ατλαντικό, έτσι φεύγει σήμερα από τον Ατλαντικό και πάει στον Ειρηνικό. Πρόκειται για διαδικασίες, τεράστιες, ασύλληπτες, οι οποίες δεν είναι πρωτίστως οικονομικές, είναι κυρίως πολιτισμικές. Να πω ένα παράδειγμα; Πόσες όπερες έχουν γράψει Ευρωπαίοι που είναι το κατ’ εξοχήν είδος τέχνης της Ευρώπης; Σήμερα γράφουν Κινέζοι, γράφουν Γιαπωνέζοι, γράφουν Αμερικάνοι. Απέναντι στην κατάσταση της φθοράς της Ευρώπης υπάρχει η απάντηση του διευθυντηρίου της Ευρώπης, που είναι η γνωστή που επικρατεί, η απάντηση της εθνικής αναδίπλωσης, η δική μας έχει διατυπωθεί σε θεωρητικό επίπεδο, είναι η πρόταση της Ευρώπης των περιφερειών, αλλά δεν αποτελεί μια χειροπιαστή πολιτική πρόταση η οποία να είναι απάντηση στην κρίση που υπάρχει στην Ευρώπη. Δεν αποτελεί εναλλακτική για τους φτωχούς ανθρώπους στα υπόγεια της κοινωνίας, τα οποία σαγηνεύονται από το λόγο -δεν μου αρέσει ο όρος λαϊκισμός- του λαϊκισμού.
Οι πράσινοι της Ευρώπης όμως, θα μπορούσα να μιλάω εναντίον τους μέχρι αύριο το πρωί, απαντούν με μια αλήθεια, την οποία πρέπει να λέμε πρώτα από όλα, ότι ξεκινάν, από μια ζωντανή κοινωνία των πολιτών. Ούτε αυτή η λέξη μου αρέσει αλλά τη χρησιμοποιώ για τις ανάγκες της σημερινής κουβέντας. Ξεκινάν από ολοζώντανους συνεταιρισμούς, από μια ακμαία κοινωνική οικονομία, από μια πραγματική τοπική αυτοδιοίκηση και ούτω καθεξής. Και από πολύ σπουδαία κινήματα, που σάρωσαν την Ευρώπη την δεκαετία του '60 και του '70, και των οποίων, ειδικά στη βόρεια Ευρώπη ήταν μετεξέλιξη.
Τα προβλήματα των Ελλήνων πρασίνων όμως, είναι μια διαφορετική περίπτωση. Είναι σωστά αυτά που είπε προηγουμένως ο Νίκος (Χρυσόγελος), όσα θα πω δεν τα λέω για να διαφωνήσω αλλά για να δώσω και μια άλλη οπτική. Τα προβλήματα αυτά πατάνε σε άλλα πολύ γενικότερα και βαθύτερα, εκείνα μιας διαδικασίας που δρομολογήθηκε εδώ και πολλές δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία. Μιας τρομερής έκτασης καταστροφής των κοινών θα λέγαμε. Δηλαδή, η Ελλάδα, και αυτό είναι σημαντικό, το 1980 είχε συνεταιρισμένους το 27-28% των αγροτών. Χαμηλό επίπεδο για ευρωπαϊκά δεδομένα, αλλά το είχε. Σήμερα έχει πέσει στο 7%. Οι ενεργοί αγροτικοί συνεταιρισμοί, είναι μόλις 150. Θα ήθελε μια ξεχωριστή ημερίδα για να συζητήσουμε την τραγωδία των κοινών που υπήρξε στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Όλα τα προβλήματα τα οργανωτικά, για μένα που δεν έχω εμπλοκή και τα βλέπω και λίγο με ανθρωπολογική σκοπιά , ας μου επιτραπεί η ύβρις, εν πολλοίς δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να αντανακλάν τα γενικότερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, μέσα σε μερικές δεκάδες ανθρώπους.
Τα ίδια προβλήματα υπάρχουν στον αναρχικό χώρο, τα ίδια στον αριστερίστικο, τα ίδια στα μεγαλύτερα κόμματα μόνο εκεί υπάρχει η εξουσία και τους δένει η διαχείριση της εξουσίας. Δηλαδή, έχεις μια παθολογία όλης της κοινωνίας η οποία αναπαράγεται, με ένα δικό της τρόπο μέσα στους Οικολόγους Πράσινους. Είναι δύσκολο το πρόβλημα. Δεν είναι τόσο εύκολο. Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Δεν ήταν δηλαδή ότι ήταν ανίκανος ο Νίκος ή αν ήταν ικανός ή ο Μιχάλης θα γινόταν καλύτερα τα πράγματα. Ίσως να γινότανε και υπήρξαν συγκεκριμένα λάθη αλλά δεν είναι εκεί η ουσία. Κάτι ακόμα για να κλείσω γιατί τελειώνει ο χρόνος μου. Θα ήθελα η συντρόφισσα (Σ.Σ. εννοεί τη Μ. Βασιλάκου) να ξέρει λίγο τι γίνεται και στην Ελλάδα.
Δεν έχω κανένα λόγο να υπερασπιστώ τους ανθρώπους που διαχειρίστηκαν την κατάσταση στους Οικολόγους Πράσινους τα τελευταία χρόνια. Πρέπει να πούμε όμως την αλήθεια. Δεν είναι ότι ζητάγανε εκατό τους 'δώσαν τα 5 και αρνήθηκαν. Ζητάγανε εκατό και τους 'δώσαν τα μείον είκοσι. Αυτή είναι η αλήθεια. Και να πω τα πράγματα με το όνομά τους. Καλά η επανάσταση καλά τα μνημόνια, ένα νόμο της προκοπής για την κοινωνική οικονομία από το 2013 δεν έπρεπε να έχει έτοιμο ο ΣυΡιζΑ; Τόσο απλά τα πράγματα. Δεν είναι δηλαδή το δίλημμα σήμερα αν θα συμμετάσχεις στην κυβέρνηση του Παπανδρέου του '81 με υπουργό περιβάλλοντος τον Τρίτση. Να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η Μπιρμπίλη ήταν πολύ καλύτερη από τον πράσινο υπουργό περιβάλλοντος τον Τσιρώνη. Αυτή είναι η αλήθεια και πρέπει να την πούμε.
Η δική μου εμπειρία και κλείνω μ’ αυτήν, είναι η εμπειρία μας από το Χαλάνδρι. Έναν από τους μεγάλους Δήμους της Αθήνας. Εγώ αυτή τη στιγμή είμαι μέλος της διοίκησης αυτού του Δήμου και τον πήραμε συμμαχία αριστεριστών, οικολόγων, συριζαίων, αναρχικών, και πάει λέγοντας. Αυτή τη στιγμή, ναι κάνουμε έργο, ναι είναι ευχαριστημένοι οι πολίτες, ναι θα μας ξαναψηφίσουν αλλά σε επίπεδο θεσμικό, είμαστε κατά την προσωπική μου γνώμη πιο πίσω από τους αντίστοιχους δημάρχους του σοσιαλιστικού κόμματος της δεκαετίας του '80. Και αυτό είναι πρόβλημα. Και είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα και το ‘πα προκλητικά και επίτηδες γιατί σκεφτείτε αν δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε όπως τα καταφέρνει η συντρόφισσα στη Αυστρία, σε ένα Δήμο, σκέψου τι έχει να γίνει στην κυβέρνηση. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλο πρόβλημα.
Δυστυχώς υπάρχει μεγάλο θεσμικό έλλειμμα και το είπε πάρα πολύ ωραία ο Νίκος (Χρυσόγελος) προηγουμένως και κλείνω μ’ αυτό, ότι είναι σπάνιο, περίπου αδιανόητο στην Ελλάδα να εμφανίζει ένα πρόγραμμα κάποιος και να δεσμευθεί ότι θα το τηρήσει αφότου εκλεγεί. Θεωρείται αυτονόητο ότι δεν θα το τηρήσει. Πρέπει δηλαδή να πάμε πολύ μακριά, πολύ πιο μακριά από όσο το φαντάζεται κάποιος που θεωρεί δεδομένα αυτά που δυστυχώς κάθε άλλο παρά είναι στη χώρα μας.
Ευχαριστώ πολύ.